BLog đề cương tuyên truyền pháp luật Đề cương tuyên truyền văn bản luật
Decuongtuyentruyen.com giới thiệu tới bạn đọc Đề cương tuyên truyền Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc 2025, gồm 02 phần: Phần 1. Sự cần thiết ban hành Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc năm 2025; Phần 2. Nội dung cơ bản của Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc năm 2025
Phần 1. Sự cần thiết ban hành Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc năm 2025
- Cơ sở chính trị
Ngày 23/11/2012, Bộ Chính trị thông qua “Đề án Tổng thể về việc Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc”, trên cơ sở đó, ngày 05/12/2013, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Đề án Quân đội nhân dân Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc giai đoạn 2014 – 2020 và những năm tiếp theo” của Bộ Quốc phòng và ngày 30/10/2013 phê duyệt “Đề án Công an nhân dân Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc giai đoạn 2014 – 2020 và những năm tiếp theo” của Bộ Công an. Ngày 30/10/2020, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 241-QĐ/TW về thẩm quyền, quy trình cử, điều chỉnh, rút lực lượng tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc. Đây là cơ sở chính trị đầu tiên cho hoạt động tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc của Việt Nam.
Trong thời gian vừa qua, Đảng, Nhà nước đã có nhiều văn bản, chỉ đạo quan trọng trong xây dựng, phát triển đất nước, hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng, như:
– Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã xác định nhiệm vụ trong tâm: Giữ vững độc lập, tự chủ, tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động đối ngoại, hội nhập quốc tế; tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh, xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số lực lượng tiến thẳng lên hiện đại, tạo tiền đề vững chắc phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; kiên quyết, kiên trì bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, biển, đảo, vùng trời; giữ vững môi trường hoà bình, ổn định để phát triển đất nước.
– Ngày 09/11/2022, Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ban hành Nghị quyết số 27-NQ/TW về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới đã đặt ra nhiệm vụ: Tiếp tục hoàn thiện cơ chế để chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, thực chất, hiệu quả, thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển; bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia – dân tộc trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của Hiến chương Liên hợp quốc và pháp luật quốc tế; giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia, chế độ xã hội chủ nghĩa. Chủ động tham gia, đóng góp vào việc xây dựng, định hình các thể chế đa phương và trật tự quốc tế, khu vực. Hoàn thiện pháp luật điều chỉnh mối quan hệ giữa pháp luật Việt Nam và pháp luật quốc tế; giải quyết hiệu quả các xung đột về thẩm quyền và pháp luật giữa Việt Nam và các quốc gia khác, bảo đảm tốt các quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của cá nhân, tổ chức, cơ quan nhà nước Việt Nam. Hoàn thiện cơ chế và nâng cao năng lực của các cơ quan, tổ chức có liên quan, thực hiện đầy đủ, hiệu quả các cam kết, điều ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết hoặc tham gia.
– Kết luận số 19-KL/TW ngày 14/10/2021 của Bộ Chính trị về định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khoá XV đã xác định: Tiếp tục thực hiện nhiệm vụ tăng cường xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng, công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế phải được các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị chú trọng, không ngừng nâng cao chất lượng, đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, hội nhập quốc tế, phát triển đất nước nhanh, bền vững.
Riêng đối với hoạt động tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc cũng có các văn bản định hướng, chỉ đạo trực tiếp như: Nghị quyết số 34-NQ/TW ngày 09/02/2024 của Bộ Chính trị về một số định hướng, chủ trương lớn triển khai đường lối đối ngoại của Đại hội XIII của Đảng; Kết luận số 53-KL/TW ngày 23/4/2023 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo; Kết luận số 71-KL/TW ngày 16/02/2024 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ, giải pháp, giải pháp lớn triển khai đường lối đối ngoại của Đại hội XIII của Đảng; Kết luận số 82-KL/TW ngày 07/06/2024 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế và đối ngoại Công an nhân dân đến năm 2030 và những năm tiếp theo; Chỉ thị số 25-CT/TW ngày 08/8/2018 của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030 và Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 củ Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới.
Để kịp thời thể chế hoá đầy đủ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đặt ra yêu cầu cần sớm nghiên cứu, xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật điều chỉnh hoạt động tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc của Việt Nam.
- Cơ sở pháp lý
Điều 64 Hiến pháp năm 2013 quy định: “Nhà nước củng cố và tăng cường nền quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân mà nòng cốt là lực lượng vũ trang nhân dân; phát huy sức mạnh tổng hợp của đất nước để bảo vệ vững chắc Tổ quốc, góp phần bảo vệ hòa bình ở khu vực và trên thế giới.”; Điều 65 quy định: “Lực lượng vũ trang nhân dân tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, Nhân dân, với Đảng và Nhà nước, có nhiệm vụ bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, an ninh quốc gia và trật tự, an toàn xã hội; bảo vệ Nhân dân, Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa; cùng toàn dân xây dựng đất nước và thực hiện nghĩa vụ quốc tế”; Điều 89 quy định: “Hội đồng Quốc phòng và An ninh trình Quốc hội quyết định tình trạng chiến tranh, trường hợp Quốc hội không thể họp được thì trình Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định; động viên mọi lực lượng và khả năng của đất nước để bảo vệ Tổ quốc; thực hiện những nhiệm vụ, quyền hạn đặc biệt do Quốc hội giao trong trường hợp có chiến tranh; quyết định việc lực lượng vũ trang nhân dân tham gia hoạt động góp phần bảo vệ hòa bình ở khu vực và trên thế giới”. Các quy định trên tại Hiến pháp năm 2013 là những cơ sở pháp lý quan trọng để cử các lực lượng vũ trang của Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc.
Thể chế hoá quy định của Hiến pháp năm 2013, ngày 13/11/2020, Quốc hội khoá XIV đã thông qua Nghị quyết số 130/2020/QH14 về tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc (sau đây gọi là Nghị quyết số 130/2020/QH14), là văn bản quy phạm pháp luật đầu tiên điều chỉnh hoạt động tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc. Việc Đảng, Nhà nước có các văn bản chỉ đạo, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 130/2020/QH14 là bước tiến quan trọng trong công tác lập pháp của Nhà nước, tạo cơ sở pháp lý để cử các lực lượng vũ trang Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc. Đồng thời, thể hiện thiện chí của Việt Nam trong việc thực hiện cam kết quốc tế về gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc mà Việt Nam đã tham gia, ký kết và tuyên bố; thể hiện trách nhiệm của Việt Nam trong đóng góp vào sự nghiệp duy trì hòa bình và an ninh trong khu vực và trên thế giới.
Để tiếp tục thể chế hoá đầy đủ đường lối, quy định của Hiến pháp năm 2013, các cam kết quốc tế về tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc của Việt Nam, tại Kế hoạch số 81/KH-UBTVQH15 ngày 05/11/2021 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội triển khai thực hiện Kết luận số 19-KL/TW của Bộ Chính trị và Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đã giao Chính phủ nghiên cứu, xây dựng dự án Luật điều chỉnh về tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc.
Ngày 05/01/2024, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 05/NQ-CP về phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 12/2023, đã thông qua đề nghị xây dựng Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc và nhất trí trình Quốc hội xem xét, đưa dự án Luật vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025. Ngày 08/6/2024, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 129/2024/QH15 về Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, trong đó đưa dự án Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025.
- Cơ sở thực tiễn
Hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc là cơ chế đặc biệt dựa trên sự đóng góp của các quốc gia thành viên về nguồn lực và lực lượng, được đặt dưới sự chỉ huy của Liên hợp quốc theo các quy định về an ninh tập thể của Hiến chương Liên hợp quốc; thể hiện dưới hình thức các phái bộ được Liên hợp quốc cử đến các khu vực đã tạm dừng xung đột hoặc đã có thỏa thuận hòa bình để gìn giữ hòa bình tại các khu vực này. Kể từ khi triển khai hoạt động gìn giữ hoà bình lần đầu tiên năm 1948, đến nay Liên hợp quốc đã triển khai 71 phái bộ gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc trên khắp thế giới. Tính đến tháng 8/2023, có tất cả 14 phái bộ gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc đang được triển khai với tổng số gần 103.200 nhân viên; trên 120 trong số 193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc đã và đang cử lực lượng tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc.
Là một thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế, Việt Nam đã tích cực, chủ động trong việc tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc. Để triển khai thực hiện, Quốc hội, Chính phủ, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và các Bộ, ngành đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật để tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện. Việt Nam cũng đã tuyên bố và tham gia ký kết các quy định liên quan đến việc tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc, như: (1) Tuyên bố ngày 31/5/2013 tại Đối thoại Shang-ri La (Diễn đàn An ninh châu Á) tổ chức ở Xinh-ga-po: Việt Nam quyết định tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc, trước hết là trong các lĩnh vực Công binh, Quân y, Quan sát viên Quân sự; (2) Tuyên bố ngày 28/9/2015 tại Hội nghị Thượng đỉnh hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc trong khuôn khổ Khóa họp 70 của Đại Hội đồng Liên hợp quốc: Việt Nam sẽ sớm cử Bệnh viện dã chiến cấp 2 và Đơn vị công binh, đồng thời tiếp tục cử các sĩ quan liên lạc, sĩ quan tham mưu tham gia các hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc; (3) Tuyên bố ngày 22/9/2021 tại Phiên thảo luận cấp cao Đại hội đồng Liên hợp quốc lần thứ 76: Việt Nam tham gia tích cực, hiệu quả hơn nữa vào hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc. Quốc kỳ của Việt Nam đang tung bay tại các phái bộ gìn giữ hoà bình ở Nam Xu-đăng, Cộng hòa Trung Phi và sắp tới sẽ hiện diện tại nhiều phái bộ gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc ở các quốc gia khác; (4) Bản ghi nhớ số DFS/UNMISS/VIE ngày 26/9/2018 giữa Chính phủ Việt Nam và Liên hợp quốc về đóng góp nguồn lực Bệnh viện dã chiến cấp 2 tới Phái bộ UNMISS, Nam Xu-đăng; (5) Bản ghi nhớ số DFS-MOU-UNISFA-VNM-200708-1 ngày 01/6/2022 giữa Chính phủ Việt Nam và Liên hợp quốc về đóng góp nguồn lực Đội Công binh tới Phái bộ UNISFA, khu vực Abyei.
Kết quả, từ năm 1996, Việt Nam đã tham gia đóng góp nghĩa vụ tài chính hằng năm cho hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc; đồng thời, tổ chức nhiều chuyến khảo sát phái bộ gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc cũng như tại Trụ sở Liên hợp quốc. Tháng 6/2013, Bộ Quốc phòng tổ chức đoàn khảo sát liên ngành do một đồng chí Thứ trưởng Bộ Quốc phòng làm trưởng đoàn cùng một số lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành Trung ương đến Phái bộ UNMISS để chuẩn bị cho triển khai lực lượng. Tháng 6/2014, Việt Nam chính thức cử lực lượng tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc. Đến nay, Việt Nam đã cử gần 1.100 lượt sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp (trong đó có 16 sĩ quan Công an) đi thực hiện nhiệm vụ gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc tại Phái bộ UNMISS (Nam Xu-đăng), Phái bộ MINUSCA (Cộng hòa Trung Phi), Phái bộ UNISFA (khu vực Abyei), Phái bộ EUTM-RCA (Phái bộ huấn luyện của Liên minh châu Âu tại Cộng hòa Trung Phi) và Trụ sở Liên hợp quốc, bao gồm : (i) Hình thức cá nhân (sĩ quan quân đội: tham mưu, huấn luyện, trang bị, liên lạc; quan sát viên quân sự; điều phối quân – dân sự; truyền thông; sĩ quan quân lương, hậu cần; sĩ quan cảnh sát cá nhân tại các phái bộ thực địa; và các sĩ quan quân đội về kế hoạch, nhân sự, huấn luyện, và chuyên gia cảnh sát tại Trụ sở Liên hợp quốc…); (ii) Hình thức đơn vị Bệnh viện dã chiến cấp 2 (63 quân nhân) và Đội Công binh (184 quân nhân). Các lực lượng Việt Nam đã và đang hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, được Lãnh đạo Liên hợp quốc, Chỉ huy phái bộ, Chính quyền nước sở tại và cộng đồng quốc tế đánh giá cao; góp phần thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ; chủ động và tích cực hội nhập quốc tế; thể hiện Việt Nam là một thành viên có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế; nâng cao hơn nữa uy tín, vị thế của Việt Nam, đóng góp vào chiến lược bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa bằng biện pháp hòa bình.
Về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc, Việt Nam đã ký kết 10 Bản ghi nhớ (MOU) với các đối tác (chủ yếu là Ủy viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc), gồm: Trung Quốc, Hoa Kỳ, Nga, Pháp, Ca-na-đa, Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Ốt-xtrây-lia, Niu Di-lân; 02 Bản ghi nhớ với Liên hợp quốc về triển khai Bệnh viện dã chiến cấp 2 đến Phái bộ Nam Xu-đăng và triển khai Đội Công binh đến Phái bộ Abyei; 01 Thỏa thuận Đối tác gìn giữ hòa bình với Chính phủ Ốt-xtrây-lia (được nâng cấp từ Bản ghi nhớ); đến nay, Việt Nam đã nhận được hỗ trợ của quốc tế về gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc trên 20 triệu đô-la Mỹ, trong đó: Ốt-xtrây-lia hỗ trợ các khóa tiếng Anh cho lực lượng quân y và công binh; các khóa tập huấn về gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc tại Ốt-xtrây-lia; các chuyến bay vận chuyển con người và trang bị của Bệnh viện dã chiến cấp 2; viện trợ một số trang bị như xe cứu thương, máy phát điện, thiết bị y tế, hệ thống phiên dịch…; Hoa Kỳ hỗ trợ tổ chức các khóa huấn luyện sĩ quan tham mưu, hậu cần, quan sát viên quân sự Liên hợp quốc; trang thiết bị cho quân y, phương tiện huấn luyện công binh; giảng đường, nhà ở chuyên gia; Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh,… hỗ trợ về huấn luyện, chia sẻ kinh nghiệm, chuyên môn, khảo sát phái bộ. Hiện nay, các hoạt động hợp tác quốc tế về gìn giữ hòa bình chưa được quy định cụ thể trong văn bản quy phạm pháp luật, do đó, việc bổ sung nội dung này tại Luật là cần thiết để tăng cường trách nhiệm quản lý nhà nước, đồng thời tạo cơ chế, chính sách cụ thể trong quá trình thực hiện.
Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc thời gian qua đã phát sinh những hạn chế, bất cập trong công tác tổ chức xây dựng lực lượng; cơ chế, quy trình triển khai lực lượng tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc chưa đầy đủ, chặt chẽ; công tác bảo đảm nguồn lực, tài chính, chế độ, chính sách chưa đáp ứng được tình hình thực tiễn; công tác bồi thường thiệt hại chưa có cơ chế xử lý;… Những hạn chế, bất cập này một phần xuất phát từ việc thiếu cơ chế, chính sách, hành lang pháp lý chưa đủ mạnh, chưa đáp ứng được tình hình thực tế của công tác tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc. Mặc dù Hiến pháp năm 2013 đã quy định chủ trương về việc “tham gia hoạt động góp phần bảo vệ hòa bình ở khu vực và trên thế giới”, tuy nhiên, Nghị quyết số 130/2020/QH14 chưa thể chế hoá đầy đủ quy định của Hiến pháp, chưa có các quy định về: phạm vi, đối tượng tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc; quy trình triển khai lực lượng; trách nhiệm của các cơ quan nhà nước; chế độ, chính sách đối với lực lượng tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc; công tác đảm bảo cho hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc; chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của các cơ quan quản lý, chỉ huy, chỉ đạo, điều hành lực lượng tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc;…
Từ các lý do trên, việc xây dựng, ban hành Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc là cần thiết, tạo hành lang pháp lý đầy đủ, vững chắc, lâu dài, ổn định cho việc triển khai lực lượng tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc, đồng thời củng cố sự đồng thuận chính trị và sự ủng hộ của xã hội đối với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, đóng góp vào sứ mệnh cao cả gìn giữ hòa bình thế giới của Liên hợp quốc.
Phần 2. Nội dung cơ bản của Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc năm 2025
- Bố cục
Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc (Luật số 92/2025/QH15) gồm 05 Chương, 27 Điều, quy định về nguyên tắc, vị trí, chức năng, đối tượng, hình thức, lĩnh vực, hợp tác quốc tế, xây dựng, triển khai lực lượng, bảo đảm nguồn lực, chế độ, chính sách và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc. Cụ thể như sau:
Chương I. Những quy định chung (gồm 12 Điều: Từ Điều 1 đến Điều 12);
Chương II. Xây dựng và chỉ đạo, chỉ huy, quản lý, điều hành lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc (gồm 07 Điều: Từ Điều 13 đến Điều 19);
Chương III. Thẩm quyền, quy trình, cử, điều chỉnh, gia hạn nhiệm kỳ công tác, rút lực lượng (gồm 05 Điều: Từ điều 20 đến Điều 24);
Chương IV. Kinh phí bảo đảm và chế độ, chính sách (gồm 02 Điều: Từ Điều 25 đến Điều 26);
Chương IV. Điều khoản thi hành (gồm 01 Điều: Điều 27).
- Những nội dung chủ yếu trong Luật tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc
Trên cơ sở kế thừa các quy định còn phù hợp của Nghị quyết số 130/2020/QH14 ngày 13/11/2020 của Quốc hội về tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc bổ sung một số nội dung như sau:
2.1. Phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng
Luật này quy định về nguyên tắc, đối tượng, hình thức, lĩnh vực; xây dựng, triển khai lực lượng; đảm bảo nguồn lực, chế độ, chính sách; hợp tác quốc tế về gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong việc tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc.
Đối tượng điều chỉnh tại dự thảo Luật bao gồm: (1) Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng, hạ sĩ quan, binh sĩ và đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng; Sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, chuyên môn kỹ thuật, công nhân công an, chiến sĩ và đơn vị thuộc Bộ Công an được cử tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc; (2) Cán bộ, công chức, viên chức được cử tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc; (3) Cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân liên quan đến việc tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc. Như vậy, Luật đã mở rộng phạm vi và bổ sung đối tượng dân sự tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc.
Về các hành vi bị nghiêm cấm trong tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc, đây cũng là quy định mới so với Nghị quyết số 130/2020/QH14. Trên thực tế, ý thức dân tộc, ý thức trách nhiệm và ý thức tổ chức kỷ luật của các cá nhân, đơn vị tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc rất tốt; tuy nhiên, xuất phát từ vị trí, vai trò của lực lượng này là đại diện cho nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tham gia các hoạt động bảo vệ hòa bình trong khu vực và trên thế giới trong khuôn khổ Liên hợp quốc; do đó, cần thiết có quy định về các hành vi bị nghiêm cấm khi tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc vì an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội và uy tín Việt Nam trên trường quốc tế.
2.2. Hình thức và lĩnh vực tham gia
Hình thức tham gia bao gồm cá nhân và đơn vị: (i) Cá nhân là con người cụ thể có chức danh đơn lẻ đáp ứng các tiêu chuẩn của Liên hợp quốc được cử đi theo quyết định của cấp có thẩm quyền; (ii) Đơn vị là tổ chức đáp ứng các tiêu chuẩn của Liên hợp quốc được cử đi theo quyết định của cấp có thẩm quyền.
Lĩnh vực tham gia bao gồm: Tham mưu, hậu cần, kỹ thuật; Công binh, bộ binh, trinh sát, bảo vệ, vận tải, quân y, kiểm soát quân sự; Quan sát viên quân sự; Thông tin, liên lạc, truyền thông; Cảnh sát; Quan sát và giám sát bầu cử; Hoạch định chính sách, y tế, luật pháp và các lĩnh vực dân sự khác; Lĩnh vực khác theo đề nghị của Liên hợp quốc. Luật bổ sung quy định rõ hình thức tham gia; bổ sung lĩnh vực tham gia là hoạch định chính sách, y tế, pháp luật và các lĩnh vực dân sự khác, đảm bảo phù hợp với đối tượng dân sự tham gia.
2.3. Vị trí, chức năng, nghĩa vụ, trách nhiệm và quyền hạn
Luật đã bổ sung về vị trí, chức năng của lực lượng Việt Nam và quy định rõ hơn về nghĩa vụ, trách nhiệm, quyền hạn. Cụ thể:
Lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc là lực lượng được Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam cử tham gia vào lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên hợp quốc, nhằm thể hiện vai trò và trách nhiệm của Việt Nam trong cộng đồng quốc tế, góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam.
Chức năng của lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc là duy trì, bảo vệ hòa bình khu vực và thế giới, thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ quốc tế theo chủ trương của Đảng và Nhà nước. Lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc có nghĩa vụ, trách nhiệm và quyền hạn sau:
Tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước; thực hiện nhất quán đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nhất là về đối ngoại, hội nhập quốc tế;
Tuân thủ Hiến pháp và pháp luật Việt Nam, phù hợp với Hiến chương Liên hợp quốc, pháp luật quốc tế, điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; thực hiện tham mưu về quy mô, lĩnh vực, hình thức và địa bàn tham gia;
Tuyên truyền đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, nâng cao vị thế và uy tín của Việt Nam, phát huy giá trị lịch sử, văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam; báo cáo cấp có thẩm quyền của Việt Nam quyết định việc từ chối nhiệm vụ khi có nguy cơ mất an toàn; sử dụng vũ khí trang bị kỹ thuật, phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ đúng mục đích; giữ gìn, bảo quản đúng chế độ, đúng quy trình, bảo đảm an toàn.
Lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc được sử dụng vũ khí trang bị kỹ thuật, phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ theo quy định của pháp luật Việt Nam và của Liên hợp quốc để thực hiện nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật Việt Nam và Liên hợp quốc trên cơ sở thỏa thuận giữa Việt Nam và Liên hợp quốc.
2.4. Quản lý nhà nước; xây dựng lực lượng; chỉ đạo, chỉ huy, quản lý, điều hành
Luật quy định lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc gồm: (i) Lực lượng vũ trang (được trang bị vũ khí trang bị kỹ thuật, phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ để thực hiện nhiệm vụ); (ii) Lực lượng dân sự (là cán bộ, công chức, viên chức được trang bị phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ để thực hiện nhiệm vụ).
Vũ khí trang bị kỹ thuật, phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ của lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc, bao gồm: (1) Vũ khí trang bị kỹ thuật, phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ do Việt Nam trang bị theo yêu cầu của Liên hợp quốc, được Liên hợp quốc bồi hoàn theo thỏa thuận giữa Việt Nam và Liên hợp quốc trong quá trình sử dụng. (2) Trang bị do Liên hợp quốc cấp. (3) Trang bị, vật tư do Việt Nam tự bảo đảm để hỗ trợ thực hiện nhiệm vụ.
Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về việc tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc. Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với các Bộ, Ban, ngành, địa phương (Ủy ban nhân dân cấp tỉnh) chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc.
Về chỉ đạo, chỉ huy, quản lý, điều hành, Chính phủ thống nhất chỉ đạo lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc. Tại mỗi Phái bộ có một Chỉ huy trưởng lực lượng Việt Nam. Bộ Quốc phòng, Bộ Công an trực tiếp chỉ đạo, chỉ huy, quản lý, điều hành lực lượng thuộc phạm vi quản lý của mình; Ban, Bộ, ngành, địa phương chỉ đạo, quản lý, điều hành lực lượng dân sự thuộc quyền.
2.5. Thẩm quyền, quy trình cử, điều chỉnh, gia hạn nhiệm kỳ công tác, rút lực lượng
Hội đồng Quốc phòng và An ninh quyết định việc cử, điều chỉnh, gia hạn nhiệm kỳ công tác, rút lực lượng vũ trang; Thủ tướng Chính phủ quyết định đối với lực lượng dân sự. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an quyết định việc rút lực lượng về nước trong trường hợp khẩn cấp và gia hạn nhiệm kỳ công tác đối với lực lượng thuộc quyền đang triển khai thực hiện nhiệm vụ tại địa bàn và báo cáo Hội đồng Quốc phòng và An ninh. Người đứng đầu Bộ, Ban, ngành, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định gia hạn nhiệm kỳ công tác, rút lực lượng dân sự thuộc quyền về nước trong trường hợp khẩn cấp và báo cáo Thru tướng Chính phủ.
Trường hợp rút toàn bộ lực lượng Việt Nam tại một Phái bộ thì Bộ trưởng Bộ chủ quản của Chỉ huy trưởng lực lượng Việt Nam tại Phái bộ thống nhất với người đứng đầu Bộ, Ban, ngành, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh liên quan quyết định rút lực lượng và báo cáo cấp có thẩm quyền theo quy định.
2.6. Tuyển chọn, huấn luyện, đào tạo lực lượng
Lực lượng tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc được tuyển chọn từ các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và Bộ, Ban, ngành, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
Luật giao Bộ, Ban, ngành, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định điều kiện, tiêu chuẩn tuyển chọn đối với lực lượng thuộc phạm vi quản lý của mình, đáp ứng yêu cầu của Liên hợp quốc theo từng đơn vị, vị trí tuyển chọn.
Lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc được đào tạo, huấn luyện, bồi dưỡng kiến thức về gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc; chuyên môn nghiệp vụ; huấn luyện tiền triển khai theo chương trình của Liên hợp quốc; ngoại ngữ; bình đẳng giới và các kỹ năng khác; tham gia các khóa tập huấn gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc trong và ngoài nước.
Luật giao Bộ, Ban, ngành, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định chương trình, thời gian đào tạo, huấn luyện, bồi dưỡng lực lượng thuộc phạm vi quản lý của mình đáp ứng yêu cầu của Liên hợp quốc.
2.7. Chế độ, chính sách
Luật quy định chính sách của Nhà nước về xây dựng lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc đáp ứng yêu cầu hiện đại, chuyên nghiệp và phù hợp với tiêu chuẩn của Liên hợp quốc; khuyến khích và ưu tiên nữ giới tham gia; ưu tiên phát triển nguồn nhân lực, vũ khí trang bị kỹ thuật, phương tiện kỹ thuật nghiệp vụ đáp ứng điều kiện thực hiện nhiệm vụ tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc; có chế độ, chính sách ưu đãi trong đào tạo, bố trí, sử dụng, tuyển dụng, tuyển chọn đối với cá nhân đã hoàn thành nhiệm vụ tham gia hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc .
Lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc trong thời gian làm nhiệm vụ ở nước ngoài được hưởng chế độ tiền lương, phụ cấp và các chế độ, chính sách ưu đãi khác theo quy định của pháp luật Việt Nam và quy định của Liên hợp quốc; trong thời gian huấn luyện, đào tạo, bồi dưỡng, khi hoàn thành nhiệm vụ về nước được hưởng chế độ, chính sách ưu đãi theo quy định của Chính phủ.
2.8. Hợp tác quốc tế
Luật quy định về nguyên tắc, nội dung và hình thức hợp tác quốc tế về tham gia lực lượng gìn giữ hoà bình của Liên hợp quốc Phát huy sức mạnh nội lực và sự ủng hộ, giúp đỡ của cộng đồng quốc tế trong thực hiện nhiệm vụ gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc.
Nội dung hợp tác quốc tế bao gồm: Đào tạo, huấn luyện, bồi dưỡng, tập huấn, trao đổi chuyên môn, diễn tập, chia sẻ kinh nghiệm trong hoạt động gìn giữ hoà bình Liên hợp quốc; viện trợ đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, phương tiện và các nguồn lực khác cho lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc; và các nội dung hợp tác quốc tế khác theo quy định của pháp luật Việt Nam, điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
2.9. Ngày truyền thống
Ngày 27 tháng 5 hằng năm là ngày truyền thống của lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc.
