Thực tiễn xét xử tội vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ

Qua thực tiễn xét xử các vụ tai nạn giao thông xảy ra trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, thấy rằng các cơ quan tiến hành tố tụng chủ yếu là khởi tố, điều tra, xét xử các đối tượng phạm tội “Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ” theo quy định tại điều 260 Bộ luật Hình sự; còn tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ (Điều 264 BLHS) thì ít bị khởi tố điều tra, truy tố, xét xử.

Điều này cũng dễhiểu, bởi vì các đối tượng giao xe thường là những người thân thích trong gia đình nên khi người được giao xe gây tai nạn nghiêm trọng phải xử lý hình sự thì những người giao xe phần lướn được “lách” để không bị khởi tố về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ”. Chính vì lẽ đó nên khi gặp trường hợp phát sinh về tội này thì nảy sinh nhiều quan điểm khác nhau về cấu thành cơ bản.

Sau đây là nội dung một vụ án về tội theo Điều 264 Bộ luật Hình sự điển hình trên địa bàn tỉnh Quảng Nam:

Nội dung vụ án: Vào khoảng 22 giờ 15 phút ngày 28/6/2019, bị cáo biết rõ Lê Văn Tùng chưa đủ 18 tuổi, không có giấp phép lái xe theo quy định nhưng bị cáo đã giao mô tô nhãn hiệu Exciter có dung tích xi lanh 149cm3 cho Tùng điều khiển chở bị cáo ngồi sau tham gia giao thông đường bộ; khi đi đến địa phận Km 947, quốc lộ 1A, khối phố Phong Nhị, phường Điện An, do Tùng vượt đèn đỏ nên đã tông vào xe mô tô biển kiểm soát 92H1-383-37 do anh Phạm Nhật Cường điều khiển lưu thông theo hướng Đà Nẵng – Tam Kỳ, hâu quả anh Cường chết tại chỗ, Tùng bị thương nặng đến ngày 29/6/2019 thì chết.

Với nội dung vụ án như trên, tại Bản án hình sự sơ thẩm số 05/2020/HS-ST ngày 05/3/2020 của Tòa án nhân dân thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam đã quyết định: Tuyên bố bị cáo Lê Văn Việt phạm tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ”.

Áp dụng: điểm a khoản 1 Điều 264, điểm b, điểm s khoản 1, khoản 2 Điều 51 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung 2017, xử phạt: Bị cáo Lê Văn Việt 02 năm 6 tháng cải tạo không giam giữ; thời hạn chấp hành hình phạt tính từ ngày cơ quan, tổ chức được giao giám sát, giáo dục người bị kết án nhận được quyết định thi hành án và bản sao bản án của Tòa án.

Vào ngày 17/3/2020, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân thị xã Điện Bàn,tỉnh Quảng Nam kháng nghị bản án sơ thẩm, với nội dung: Với nội dung bị cáo Lê Văn Việt biết rõ Lê Văn Tùng không có giấy phép lái xe theo quy định nhưng vẫn giao xe mô tô biển kiểm soát 92D1-50434, dung tích 149cm3 cho Lê Văn Tùng điều khiển, do Tùng không chấp hành tín hiệu giao thông (vượt đèn đỏ) gây nên vụ tai nạn hậu quả làm 02 người chết. Do đó, hành vi nêu trên của bị cáo đã đủ các yếu tổ cấu thành tội “”Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ” với tình tiết định khung “làm chết 02 người” theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 264 Bộ luật Hình sự. Tuy nhiên, Tòa án cấp sơ thẩm nhận định bị cáo Việt chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với thiệt hại do Tùng điều khiển phương tiện giao thông đường bộ gây thiệt hại cho tính mạng của người khác, người khác được xác định là anh Phạm Nhật Cường nen đã xét xử bị cáo về tội ” Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ” theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 264 BLHS là xác định thiệt hại không đúng như hành vi thực tế xảy ra. Đề nghị hội đồng xét xử phúc thẩm xét xử bị cáo Lê Văn Việt về tội “Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham giao giao thông đường bộ” theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 264 BLHS.

Theo quan điểm của Hội đồng xét xử phúc thẩm Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Nam như sau: Xét các dấu hiệu pháp lý của tội phạm thì bị cáo đã phạm tội “”Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ” theo quy định tại Điều 264 Bộ luật Hình sự 2015 ” Người nào giao cho người mà biết rõ người đó không có giấy phép lái xe hoặc không đủ điều kiện khác theo quy định của pháp luật điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ gây thiệt hại cho người khác thì phải chịu trách nhiệm hình sự,…”. Trong vụ án này, mặc dù vụ tai nạn giao thông gây hậu quả với 02 người chết. Tuy nhiên, đối với cái chết của anh Tùng, bị cáo Việt không phải chịu trách nhiệm hình sự vì anh Tùng chết là do tự gây tai nạn với chính mình; bị cáo Việt chỉ chịu trách nhiệm hình sự đối với thiệt hại về tính mạng mà anh Tùng gây ra cho người khác (tức là người thứ ba), cụ thể người khác trong vụ án này được xác định là anh Phạm Nhật Cường. Từ những phân tích nêu trên, Hội đồng xét xử xét thấy bản án hình sự sơ thẩm số 05/2020/HS-ST ngày 05/3/2020 của Tòa án nhân dân thị xã Điện Bàn đã kết án bị cáo Lê Văn Việt về tội “”Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ”, với tình tiết định khung “làm chết người” theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 264 của BLHS là có căn cứ, đúng pháp luật. Do vậy, kháng nghị của Viện trưởng VKS nhân dân thị xã Điện Bàn về việc đề nghị xét xử bị cáo Lê Văn Việt về tội “”Giao cho người không đủ điều kiện điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ“, với tình tiết định khung làm “02 người chết” theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 264 của Bộ luật Hình sự là không có căn cứ nên Hội đồng xét xử không chấp nhận kháng nghị nêu trên; giữ nguyên quyết định của bản án sơ thẩm về điểm, khoản, điều luật áp dụng.

Theo tài liệu tập huấn hội thẩm nhân dân tỉnh Quảng Nam 2020