Tiểu phẩm: Giấc mơ bên kia biên giới

Giới thiệu nhân vật

• Pao: Thanh niên người dân tộc, tính tình nóng vội, ham làm giàu nhanh; Ngoại hình: trẻ, khỏe, ăn mặc giản dị, có phần luộm thuộm.
• Mẹ Pao: Người phụ nữ hiền lành, tần tảo; Ngoại hình: áo vá, khăn đội đầu truyền thống, dáng vẻ mệt mỏi.
• Día: Bạn thân của Pao, thật thà, tỉnh táo hơn, có chút hiểu biết do từng nghe cán bộ xã tuyên truyền; Ngoại hình: giản dị, hiền lành.
• Lầu: Người môi giới, chuyên dụ dỗ bà con xuất cảnh trái phép; Ngoại hình: ăn mặc bóng bẩy, khoác áo da, đeo kính râm, cầm điện thoại đời mới, đi xe máy xịn (nếu có đạo cụ).
• Lan: Người cũng bị lừa sang biên giới giống như Pao
• Một số diễn viên đóng công an, quần chúng.

1. Cảnh 1: Lời hứa ngọt ngào

Bối cảnh sân khấu:

• Chính diện: Mô hình nhà sàn vùng cao; Bên ngoài treo ngô, măng khô, bó củi đặc trưng vùng dân tộc.
• Góc trái sân khấu: Một bếp lửa nhỏ (dùng đèn đỏ, khói giả hoặc quấn vải đỏ cam để tạo hiệu ứng lửa cháy). Trên bếp treo cái nồi cũ, khói bay nhẹ tạo cảm giác sinh hoạt thường ngày.
• Góc phải sân khấu: Vài bao tải ngô, bó củi, chiếc gùi, thể hiện cuộc sống lao động nương rẫy.
• Phía sau: Có thể căng phông vẽ rừng núi, tạo cảm giác bản làng heo hút.

  

Hiệu ứng âm thanh tạo tiếng mưa rả rích. Mẹ Pao đang ngồi trên tấm chiếu nhỏ, vá lại tấm áo đã cũ, cạnh bên có cái giỏ tre nhỏ đựng vải vụn. Pao ngồi bệt xuống đất cạnh đó, lưng dựa vào tường, tay cầm que củi khời lửa, gương mặt chán chường. Thi thoảng mẹ Pao lại húng hắng ho vài tiếng.

Lời thoại

Pao: (thở dài, gõ tay xuống sàn) Ôi, trời dạo này chán quá mẹ nhỉ, cứ mưa suốt thôi. Cứ như này thối hết đất chứ còn làm lụng gì nữa. Nhà thì dột tứ tung cả, không khéo còn mốc cả gạo! Sao hồi xưa nhà thằng Lầu, thằng Kha, thằng Lía cũng nghèo như nhà mình mà giờ nó sướng thế, mới đi làm xa chưa đầy năm mà đã gửi về bao nhiêu là tiền. Hay mẹ cho con đi làm như bọn nó đi, chứ không thì bao giờ mình mới hết khổ?

Mẹ Pao: (dịu dàng, ngước lên nhìn con) Con à, mình nghèo thật, nhưng còn có cái ăn, cái mặc. Giàu sang đâu dễ mà có. Phải chịu khó làm nương, nuôi lợn, nuôi gà… rồi từ từ cũng khá lên thôi.

Pao: (bực bội, đứng dậy) Làm nương cả đời cũng chẳng thoát khỏi cái nhà sàn cũ kỹ này đâu mẹ ạ!

(Tiếng xe máy rồ ngoài sân, Lầu bước vào. Anh ta ăn mặc bảnh bao, cầm điện thoại xịn, vuốt tóc bóng loáng. Thái độ tự tin, miệng cười nửa như khinh thường, nửa như khoe khoang.)

Lầu: (oang oang) Chào hai mẹ con! Mưa quá nên tôi vào trú tạm một lát. Sao trông buồn thế? Thằng Pao sao nom chán đời thế kia! Nhìn tao đây này! Đi bên kia biên giới một thời gian thôi, giờ điện thoại xịn cầm trên tay, xe máy xịn ngoài kia, chẳng mấy chốc tao sẽ xây nhà cao cửa rộng.

Pao: (mắt sáng rực, bước lại gần) Thật thế à anh Lầu? Bên kia dễ kiếm tiền vậy sao?

Lầu: (gật gù, giọng ngọt xớt) Ừ thì, bên đó việc nhẹ lương cao, một tháng làm thôi đủ mua điện thoại xịn. Vài tháng sau có xe máy bóng loáng, rồi chẳng bao lâu là nhà cao cửa rộng, mẹ mày khỏi phải lo khổ cực nữa. Tao quen đường, lo giấy tờ hết. Đi cái là tới, nhanh gọn lắm!

Mẹ Pao: (lo lắng) Nhưng… nghe nói nhiều người đi rồi khổ lắm, có khi chẳng về được. Cán bộ chẳng phải vẫn đi tuyên truyền đó thôi…

Lầu: (cười khẩy) Ấy là vì họ không biết đi đường tắt, không gặp được người giỏi lo như tao thôi. Tao đảm bảo an toàn tuyệt đối. Còn mấy ông cán bộ từ dưới xuôi lên biết cái gì, không dám đi nên vẫn nghèo hơn tao đó thôi. Mấy ông ấy chỉ dọa mấy đứa ít ra ngoài bản để dễ quản lý chứ có gì đâu.

(Día bước vào, nghe hết, lắc đầu.)

Día: Pao ơi, đừng dại. Anh họ tao cũng nghe lời hứa hẹn như thế, cuối cùng bị bắt làm khổ sai, không tiền, không giấy tờ, còn bị đánh đập. Người ra về trong tay trắng, còn mang thương tật!

Pao: (ngập ngừng, nhưng mắt vẫn sáng) Nhưng… nhưng tao muốn đổi đời, muốn có điện thoại, xe máy, nhà cao cửa rộng như người ta. Anh họ mày do xui xẻo thôi chứ tao thấy mấy người trong bản mình đi ai cũng gửi nhiều tiền về cho bố mẹ mà…

Lầu: (vỗ vai Pao, cười lớn) Đúng rồi! Thanh niên phải dám làm giàu chứ! Mày thấy thằng Lía, thằng Kha rồi chứ? Tao mới dắt bọn nó qua bên kia có mấy hôm thôi mà đã gửi tiền về cho bố mẹ tậu trâu rồi đấy. Ngồi nhà mà mơ thì bao giờ mới có? Đi với tao, chỉ vài tháng là mày hơn đứt bọn nó, mày trẻ, mày khỏe thế này cơ mà. Đi đi, chần chừ là bên kia họ không còn tuyển người nữa đâu.

Pao (sốt sắng): Ôi thế hả? Thế bao giờ anh quay lại bên kia thì cho em đi theo với.

Día: Pao ơi, mày tin tao đi, đừng sang bên đó…

Pao (ngắt lời): Thôi Día ơi, mày con gái nhát cáy không có gan làm giàu. Đợi tao sang bên kia kiếm được nhiều tiền về tao sẽ cho mày thấy để mày sáng mắt ra.

Lầu (cười to): Ừ đấy, có khi mấy hôm nữa thấy thằng Pao đem nhiều tiền về cái Día lại sang xin đi cùng ấy chứ. Chú em cứ yên tâm, tao đưa mày đi đến nơi về đến chốn. Chuẩn bị đồ đạc đi, sáng ngày mốt tao đưa mày sang chỗ tao làm.

Mẹ Pao: Nhưng Pao ơi, nhà có mỗi hai mẹ con, con đi thì mẹ lo lắm…

Pao: Mẹ, mẹ để con đi làm đi. Cứ quanh quẩn ở cái bản này thì bao giờ mới khá được. Con đi kiếm nhiều tiền về chữa bệnh cho mẹ.

(Thấy Pao quyết tâm, mẹ Pao ôm mặt lo lắng nhưng không lên tiếng nữa. Día thở dài ngao ngán. Ánh sáng mờ dần, kết thúc Cảnh 1.)

1. Cảnh 2: Vỡ mộng nơi đất khách

Bối cảnh sân khấu:

• Không gian: Phòng chật hẹp, ánh sáng nhạt, trên bàn có nhiều điện thoại, máy tính cũ, giấy tờ lộn xộn. Phía sau có hàng rào sắt/lưới giả, thể hiện sự giam cầm.
• Đạo cụ: Laptop, điện thoại giả, bàn ghế ọp ẹp, dây điện loằng ngoằng.
• Âm thanh: Tiếng gõ bàn phím lạch cạch, tiếng chuông điện thoại reo, tiếng quát tháo của “quản lý” bằng tiếng nước ngoài.
• Ánh sáng: Màu vàng úa hoặc xanh lạnh, tạo cảm giác ngột ngạt. Khi Pao bị ép lừa đảo, ánh sáng chiếu tập trung, tạo không khí căng thẳng.

(Pao và vài người trẻ ngồi trước bàn, mỗi người cầm một chiếc điện thoại/laptop. Một “Quản lý” đi qua đi lại, giám sát chặt chẽ, thỉnh thoảng quát tháo.)

Quản lý: (nói bằng tiếng Việt pha lẫn giọng nước ngoài, nhưng có phụ họa hành động – giơ điện thoại, chỉ trỏ) Mau gọi điện! Dụ khách! Tiền! Hiểu chưa?

(Quản lý quát to, đập bàn, rồi bỏ đi. Tiếng bước chân xa dần.)

Pao: (lúng túng, nhìn chiếc điện thoại trong tay) Trời ơi… đây là công việc nhẹ nhàng, lương cao mà Lầu hứa sao? Gọi điện lừa người ta nộp tiền… ăn chặn công sức người khác… thế này khác gì kẻ xấu?

(Một người lao động khác – Lan – ngồi cạnh, thì thầm với Pao)

Lan: Suỵt… im đi! Không làm, chúng nó đánh chết đấy. Hôm trước thằng Cường phản đối, bị trói, đánh suốt đêm kìa.

Pao: (run rẩy) Nhưng… nhưng mình không thể… nói dối người ta thế này.

(Lan cầm điện thoại, giả vờ gọi, đọc kịch bản lừa đảo theo chỉ dẫn. Pao miễn cưỡng cầm điện thoại lên, giọng run run.)

Pao: (nói vào điện thoại, rụt rè) Alo… chào bác, cháu gọi từ ngân hàng… bác cần cung cấp số tài khoản… để nhận phần thưởng…

(Đang nói dở thì Pao cúp máy, run rẩy, úp mặt xuống bàn.)

Pao: (nói nhỏ, gần như khóc) Trời ơi, con đang làm gì thế này? Mẹ ơi, Día ơi… tha lỗi cho con…

(Quản lý quay lại, thấy Pao không làm việc, liền quát tháo, vung roi giả đánh mạnh xuống bàn cái chát.)

Quản lý: (quát dữ dội, chỉ vào Pao) Làm! Không làm thì chết!

(Pao sợ hãi, ôm đầu. Lan kéo tay Pao ngồi xuống, thì thầm.)

Lan: Làm đi! Cứ làm đi… sống đã rồi tính sau.

(Pao cố nhấc điện thoại lên, tay run bần bật. Ánh sáng chiếu vào gương mặt Pao, đầy sự dằn vặt, đau khổ.)

Độc thoại nội tâm của Pao: “Xe máy xịn đâu? Nhà cao cửa rộng đâu? Điện thoại mới đâu? Tất cả chỉ là lời hứa rỗng của Lầu… Đổi lại, mình phải làm kẻ lừa đảo, kẻ tội đồ với chính đồng bào mình… Đây có phải là cuộc đời mà mình mong ước không?”

(Âm thanh dồn dập – tiếng điện thoại reo liên hồi, tiếng roi quất, tiếng người kêu la. Pao gục xuống bàn, ánh sáng tắt dần. Kết cảnh.)

III.         Cảnh 3: Giải cứu

Bối cảnh sân khấu:

• Không gian: Cùng căn phòng chật hẹp như cảnh 2. Nhưng lần này ánh sáng nhấp nháy đỏ xanh, gợi sự xuất hiện của lực lượng chức năng.
• Âm thanh: Tiếng còi hú, tiếng đập cửa ầm ầm, tiếng quát lệnh.
• Đạo cụ: Một số diễn viên mặc sắc phục công an Việt Nam, một vài mặc cảnh phục nước bạn (có thể chỉ mặc áo khoác có logo để phân biệt). Pao và nhóm nạn nhân ngồi co cụm trong góc, Quản lý chạy đi chạy lại

(Cửa bật mở. Công an Việt Nam cùng công an nước bạn ập vào. Quản lý và đồng bọn hoảng loạn.)

Quản lý: (thét) Không ai được lại gần! Đứa nào bước tới, tao giết con bé này ngay!

(Hắn dí dao vào cổ Lan.)

Lan: (khóc nấc) Các anh ơi… cứu em…

Pao: (lao tới, run rẩy) Đừng làm hại cô ấy! Nếu cần, hãy lấy tôi làm con tin…

Quản lý (gào lên): Thằng kia mày ngồi im đấy! Tao giết cả mày bây giờ!

Công an Việt Nam: (giọng cứng rắn) Các anh đã bị bao vây. Buông dao xuống, còn kịp giảm nhẹ tội. Chống cự chỉ chuốc thêm hậu quả.

(Một số tên quản lý run rẩy, dao trên tay rung lên. Đồng bọn lục tục tìm đường thoát nhưng đều bị chặn. Cuối cùng, tên cầm dao dí vào cổ Lan gào lên bất lực, ném dao xuống. Công an xông tới khống chế. Nạn nhân òa khóc, ôm chặt lấy nhau.)

Lan: (vừa khóc vừa cười) Em tưởng sẽ chẳng còn ngày về…

Pao: (nghẹn ngào) Ừ, cố lên, chúng mình sắp được về với gia đình rồi.

(Công an Việt Nam trấn an, đưa cho nhóm nạn nhân chai nước. Ánh sáng dịu xuống, nhạc nền ấm áp hơn.)

Công an Việt Nam: Các cháu yên tâm, chúng tôi sẽ đưa mọi người về quê hương. Giờ thì an toàn rồi.

(Pao quỳ xuống, dập đầu cảm tạ.)

Pao: Con… con đã dại dột. Con ham tiền, ham sung sướng, nên mới mắc bẫy. Giờ con chỉ ước được trở về nhà, về với cha mẹ, với ruộng nương.

Chuyển cảnh – Pao trở về quê

(Sân khấu đổi: cảnh bản làng vùng cao, tiếng khèn réo rắt. Người mẹ mặc đồ dân tộc ngồi lặng lẽ, ánh mắt xa xăm. Pao bước vào, gầy gò, quỳ xuống bên chân mẹ.)

Pao: (khóc, giọng run) Mẹ ơi… con là đứa con bất hiếu. Con đã rời bỏ mẹ, chạy theo giấc mơ bên kia biên giới. Con đã tiếp tay cho kẻ xấu, con đã làm mẹ đau lòng, làm bà con xấu hổ. Con xin mẹ tha thứ…

Mẹ: (run run đưa tay chạm mái tóc con) Con tôi… bao ngày mẹ chỉ cầu trời cho con bình an. Giờ con trở về, với mẹ thế là đủ. Nhưng nhớ lấy, Pao à: đồng tiền bất chính chỉ mang khổ đau. Quê hương tuy nghèo, nhưng ở đây mới có tình người, có gia đình.

Pao: (gục đầu vào lòng mẹ, nức nở) Con hối hận lắm. Con thề sẽ không bao giờ bước qua con đường lầm lạc ấy nữa. Con muốn ở lại bản, làm lại từ đầu.

(Día xuất hiện, cùng bà con đến bên. Mọi người nắm tay nhau, ánh sáng vàng ấm phủ xuống.)

IV.          Cảnh 4: Hiểu luật và nâng cao cảnh giác

Bối cảnh:

• Sân khấu vẫn là khung cảnh bản làng.
• Bà con tụ tập, công an xã và cán bộ tuyên truyền pháp luật xuất hiện.
• Không khí vừa ấm áp (sau khi Pao trở về), vừa nghiêm túc.

Công an xã: Bà con mình ơi, câu chuyện của Pao là một bài học đau xót. Chỉ vì tin vào những lời hứa hẹn giàu sang mà em đã nghe theo kẻ xấu, vượt biên trái phép, cuối cùng suýt mất mạng nơi đất khách.

Pháp luật nước ta quy định rất rõ. Ai tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép sẽ bị xử lý hình sự. Cụ thể, Điều 349 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định:

(nghiêm giọng, đọc rõ ràng)

“Người nào tổ chức, môi giới cho người khác trốn đi nước ngoài hoặc ở lại nước ngoài trái phép, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm. Nếu phạm tội có tổ chức, vì vụ lợi, hoặc làm chết người… thì mức phạt có thể lên tới 15 năm tù.”

Hiện tại Lầu cũng đang bị lùng bắt vì đã tổ chức, dụ dỗ vượt biên trái phép.

Día: (rùng mình, nhìn Pao) Nghe thật đáng sợ… Đó, Pao thấy chưa! Nếu không được giải cứu kịp thời, chắc gì giờ này Pao đã lành lặn để về gặp mẹ nữa. Bố mẹ thằng Kha, thằng Lía vừa phải đi khắp nơi gom tiền để chuộc tụi nó về kia kìa.

Pao: (cúi đầu) Tao hiểu rồi… Luật nghiêm minh, cũng để bảo vệ chính mình. Nếu ai cũng coi thường pháp luật như tao, hậu quả sẽ còn lớn hơn.

Công an xã: Không chỉ vậy, theo Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam năm 2019, mỗi người dân khi đi nước ngoài đều phải có hộ chiếu, visa và tuân thủ quy định pháp luật. Nếu xuất cảnh, nhập cảnh trái phép thì sẽ bị xử phạt, thậm chí bị xử lý hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng. Việc vượt biên trái phép còn gây cản trở, khó khăn cho cán bộ nước mình trong quá trình điều tra, xử lý và giải cứu nạn nhân nếu xảy ra trường hợp bất trắc nữa.

Bà con mình nhớ lấy:

• Không nghe theo lời dụ dỗ “việc nhẹ, lương cao”;
• Không vượt biên qua đường mòn, lối mở;
• Muốn đi làm ăn xa, phải đăng ký với chính quyền, đi theo đường chính ngạch, được pháp luật bảo vệ.

Mẹ của Pao: (ôm con, nhìn bà con) Hôm nay con tôi đã trở về. Tôi mong các gia đình khác trong bản hãy lấy đây làm gương. Nghèo thì làm, sống bằng đôi bàn tay và sức lao động của mình chứ nhất quyết không nghe lời kẻ xấu.

Pao: (đứng giữa sân, dõng dạc) Con xin hứa trước bản làng: sẽ không bao giờ tái phạm. Con sẽ làm việc chân chính, cùng mọi người dựng xây quê hương.

(Tiếng vỗ tay vang lên. Nhạc nền dâng cao – âm hưởng truyền thống kết hợp nhạc kịch tính. Ánh sáng bừng sáng toàn sân khấu.)